सहिद दिवस नेपाली जनताको लागि एक विशेष दिन हो, जसले राष्ट्रप्रतिको दायित्व, स्वतन्त्रता, समानता र प्रजातन्त्रको मर्म बुझाउन मद्दत गर्छ। सहिद दिवस हरेक वर्ष माघ १६ गते मनाइन्छ, यो दिन देश र जनताका लागि आफ्नो अमूल्य जीवन बलिदान गर्ने सहिदहरूको योगदानलाई स्मरण र सम्मान गर्ने अवसर हो। यो दिवसले हाम्रो इतिहासमा भएका बलिदानका घटनाहरूलाई सम्झेर राष्ट्रिय एकता, स्वतन्त्रता र न्यायको मूल्यलाई उजागर गर्छ। सहिद दिवस केवल एक परम्परागत दिन होइन, यो भविष्य निर्माणको आधार हो ।

सहिद दिवसको इतिहास

नेपालको इतिहासमा सहिद दिवसको महत्त्वपूर्ण भूमिका छ । राणा शासनकालमा प्रजातन्त्रको माग र जनअधिकारको लडाइँले थुप्रै वीर सपुतहरूको बलिदानको बाटो तय गर्‍यो। सन् १९९७ (वि.सं. १९९७ साल माघ) मा शुक्रराज शास्त्री, धर्मभक्त माथेमा, दशरथ चन्द, गंगालाल श्रेष्ठजस्ता क्रान्तिकारी वीरहरूले आफ्नो जीवन देश र जनताको स्वतन्त्रताका लागि आहुति दिए।

राणा शासनकालका कठोर र अत्याचारी नीतिहरूले नेपाली जनताको दमन गरिरहेको बेला, यी सहिदहरूले निर्भीक भएर अन्यायका विरुद्ध आवाज उठाए। शुक्रराज शास्त्रीलाई टेकुको खरिबोटमा झुन्ड्याइएको थियो। धर्मभक्त माथेमालाई सिफलमा रुखमा झुन्ड्याएर हत्या गरियो। गंगालाल र दशरथ चन्दलाई शोभा भगवतीमा गोली हानेर सहिद बनाइयो। यी घटनाहरूले नेपाली जनतालाई जागरूक बनाउँदै प्रजातन्त्रको मागलाई थप सशक्त बनायो।

सहिद दिवसको महत्त्व

सहिद दिवसले हाम्रो राष्ट्रको समृद्धि र स्वतन्त्रताको जरा कहाँबाट सुरु भएको थियो भन्ने कुरा सम्झाउँछ। यो दिवसले निम्न कुराहरूमा महत्त्व राख्छ:

1. राष्ट्रिय गौरव: सहिदहरूको योगदानले नेपाललाई प्रजातन्त्रको मार्गमा अग्रसर गरायो। उनीहरूको बलिदानले हाम्रो राष्ट्रिय पहिचानलाई सुदृढ बनायो।
2. जनजागरण: यो दिवसले जनतालाई आफ्नो अधिकार र कर्तव्यप्रति सचेत बनाउँछ। सहिदहरूले देखाएको बाटोले वर्तमान र आगामी पुस्तालाई प्रेरणा प्रदान गर्छ।
3. समाज सुधारको प्रेरणा: सहिदहरूको बलिदानले अन्याय, अत्याचार र विभेद विरुद्ध लड्नुपर्ने प्रेरणा प्रदान गर्दछ।
4. स्वतन्त्रताको मूल्य: स्वतन्त्रता कुनै सस्तो मूल्यमा प्राप्त भएको होइन। सहिद दिवसले स्वतन्त्रताको महत्वलाई बुझाउने अवसर दिन्छ।

सहिद दिवस कसरी मनाइन्छ ?

सहिद दिवस नेपालभरि विशेष कार्यक्रमहरूका साथ मनाइन्छ। काठमाडौं उपत्यकाको लैनचौरमा रहेको सहिद स्मारकमा विशेष श्रद्धाञ्जली कार्यक्रम आयोजना गरिन्छ। सहिदका परिवारलाई सम्मान गर्नेदेखि लिएर राष्ट्रिय झन्डा फहराउने कार्यक्रमहरू सम्पन्न गरिन्छ। विभिन्न संघसंस्थाहरूले र्‍याली, प्रतियोगिता, कविता वाचन, र सहिदका कथाहरू सुनाउने कार्यक्रमहरूको आयोजना गर्छन्।

विद्यालय, कलेज, र अन्य शैक्षिक संस्थाहरूमा सहिदको बलिदानबारे प्रवचन र चर्चा गरिन्छ। विद्यार्थीहरूलाई सहिदहरूको योगदानबारे जानकारी दिँदै उनीहरूको संघर्ष र त्यागको महत्त्व बुझाइन्छ।

सहिद दिवसको शिक्षा

सहिद दिवसले निम्न शिक्षा प्रदान गर्छ:

• आफ्नो अधिकार प्राप्त गर्न संघर्ष र त्याग गर्नुपर्छ।
• व्यक्तिगत स्वार्थभन्दा ठूलो राष्ट्रिय स्वार्थ हो।
• अन्याय र अत्याचारविरुद्ध एकताबद्ध भएर लड्नुपर्छ।
• स्वतन्त्रता, समानता र न्यायको मूल्यलाई सदैव कायम राख्नुपर्छ।
• 
  

सहिद दिवसलाई अझ प्रभावकारी कसरी बनाउन सकिन्छ ?

• सहिद दिवसको अवसरमा सहिदहरूको योगदानबारे विशेष पुस्तकहरू लेखिनुपर्छ।
• युवा पुस्तालाई सहिदहरूको संघर्ष र बलिदानबारे जानकारी दिन क्याम्प, सेमिनार र वर्कशपहरू आयोजना गर्नुपर्छ।
• सहिदका परिवारहरूको जीवनस्तर उकास्ने प्रयास गर्न सरकार र जनताले पहल गर्नुपर्छ।
• सहिद दिवसलाई अन्तर्राष्ट्रिय तहमा प्रचारप्रसार गर्दै यसको महत्त्व विश्वभर पुर्‍याउनुपर्छ।
• 
  

सहिद दिवस हाम्रो राष्ट्रिय जीवनको प्रेरणाको स्रोत हो। यो दिवसले हामीलाई आफ्नो अधिकार, कर्तव्य, र जिम्मेवारीप्रति सचेत गराउँदै स्वतन्त्रता र न्यायका लागि संघर्ष गर्न प्रेरणा दिन्छ। सहिदहरूको बलिदानलाई सम्मान गर्नु भनेको उनीहरूले देखाएको बाटोमा इमान्दार भएर हिँड्नु हो। सहिद दिवसलाई केवल एक औपचारिक दिनका रूपमा होइन, बरु एक प्रेरणा र परिवर्तनको माध्यमका रूपमा मनाउनुपर्छ।

"सहिदहरूको बलिदानलाई कहिल्यै बिर्सनु हुँदैन। तिनीहरूको योगदानले हामीलाई स्वतन्त्र र समृद्ध राष्ट्र निर्माण गर्न प्रेरित गर्दछ।"